Thillot, Church of St Abdon

This village, which experienced a difficult ordeal during the First World War, has two works by Donzelli: the monument to the dead on the Place de la Mairie, and the liturgical furniture and painted decoration in the church rebuilt by the architect Gaston Lemaire between 1926 and 1927 to replace the previous building which was destroyed.

Although the monument is signed by the artist and frequently mentioned in archive documents, the attribution of the paintings in the church to Duilio Donzelli is based on stylistic analysis. The decoration appears in the choir, on the triumphal arch and in the arms of the transept. On each vault, a sun surrounded by a starred ring appeared against a blue-violet background scattered with plant rinceaux. This decoration can still be seen in the choir and in the left arm of the transept, but in the right arm and at the crossing, it is covered by whitewash beneath which it can just be made out. The celestial elements, perhaps a reference to the Creation of the world, can also be admired in the churches of Maizey and Véry.

The triumphal arch and the vault over the apse bear numerous Christian symbols: a Mystic Lamb, a monogram of Christ (“IHS”), and a phoenix and a pelican, the fabulous birds which evoke the sacrifice and then the Resurrection of Christ and which can be seen in Seuzey and Kœur-la-Grande. A Tetramorph was placed on the walls of the choir; each Evangelist is shown in a lozenge, beneath the statue niches. In the upper parts of the transept, coats of arms were reproduced: on the left, those of Pope Pius IX (1922-1939), and on the right, those of the bishop of Verdun, Bishop Ginisty (1914-1946).

The walls of the transept are decorated with panels in grisaille: on the right, Joan of Arc portrayed as a peasant from Lorraine (difficult to identify) inspired by the statue sculpted by Henri Chapu* at the end of the 19th century, and on the left, an angel blessing a child. This technique of painting in grisaille was also used to decorate a chapel in the church of Creuë showing Eve and the Virgin. The theory that the decoration in this church dates to the beginning of the 1930s can be put forward on the basis of this stylistic parallel with the paintings in Creuë, which were produced in 1933.

The three altars are probably also Donzelli’s work: the side altars are similar to those in the churches of Haudiomont and Haumont-lès-Lachaussée in terms of the structure and decoration. On the lower part of the high altar, a dead Christ sculpted in high relief is very expressive. Liturgical furniture, mural paintings and the monument to the dead on the Place de la Mairie form a significant ensemble by the artist in the village.

* the statue of Joan of Arc in Domrémy was created in marble in 1871, it is kept at the Musée d’Orsay. The model was then adapted in materials of all kinds.

IHS: abbreviation and imperfect transliteration of the name “Jesus” in Greek, which was later used within the Church as a monogram for Iesus Hominis Salvator, which means “Jesus, saviour of men”.

Mystic Lamb: symbol of Christ that recalls Christ’s sacrifice and the words of John the Baptist: “Behold, the lamb of God, who takes away the sin of the world” (John 1:29).

Pelican: according to the Church, the pelican is the incarnation of Christ sacrificing himself for the salvation of mankind, because it was believed in the Middle Ages that the male bird pierced itself with its beak in order to feed its young with its blood and save them.

Phoenix: this mythical bird, which is consumed and reborn from its own ashes, symbolises Christ resurrected.

Tetramorph: a representation of the four evangelists in their allegorical form (man for Matthew, an eagle for John, a bull for Luke and a lion for Mark) which is inspired by Ezekiel’s vision (Ez 1:1-14) and the description of the four living beings of the Revelation.

Thillot, Kirche Saint-Abdon

Dieses während des Ersten Weltkriegs schwer heimgesuchte Dorf besitzt zwei Werke von Donzelli: das Gefallenendenkmal auf dem Rathausplatz, liturgisches Mobiliar und Malereien in der Kirche, die von dem Architekten Gaston Lemaire zwischen 1926 und 1927 als Ersatz für das zerstörte frühere Bauwerk wiederaufgebaut wurde.

Während das Kriegerdenkmal von dem Künstler signiert ist und in Archivdokumenten ausgiebig erwähnt wird, stützt sich die Zuschreibung der Malereien der Kirche zu Duilio Donzelli auf eine stilistische Analyse. Der Dekor entfaltet sich im Chor auf dem Triumphbogen und in den Armen des Querschiffs. Auf jedem Gewölbe war auf einem von Rankenornamenten verzierten blau-violetten Hintergrund eine Sonne, umgeben von einem von Sternen übersäten Ring, dargestellt. Dieser Dekor ist im Chor und im linken Arm des Querschiffs noch sichtbar, aber im rechten Arm des Querschiffs und in der Vierung ist er unter einer weißen Tünche verborgen, unter der er sich noch erahnen lässt. Die Himmelselemente, die vielleicht auf die Erschaffung der Welt verweisen, können auch in den Kirchen von Maizey und Véry bewundert werden.

Der Triumphbogen und das Gewölbe der Apsis weisen zahlreiche christliche Symbole auf: Lamm Gottes, Christusmonogramm („IHS“), Phönix und Pelikan, die mythischen Vögel, die an das Opfer und danach an die Auferstehung Christi erinnern und die in Seuzey und in Kœur-la-Grande zu sehen sind. Ein Tetramorph wurde auf den Wänden des Chores abgebildet; jeder Evangelist ist in einer Raute, unter den Nischen der Statuen dargestellt. In den oberen Teilen des Querschiffs wurden Wappen abgebildet: links das Wappen von Papst Pius IX. (1922-1939), und rechts das Wappen des Bischofs von Verdun, Monsignore Ginisty (1914-1946).

Die Wände des Querschiffs sind mit Holztafeln in Grisaille dekoriert: rechts Jeanne d’Arc, die als lothringische Bäuerin dargestellt ist (schwer erkennbar), wobei sich der Künstler von der von Henri Chapu* Ende des 19. Jahrhunderts angefertigten Statue inspirieren ließ, und links ein Engel, der ein Kind segnet. Diese Technik der Grisaillemalerei wurde auch für den Dekor einer Kapelle der Kirche von Creuë verwendet, der Eva und die Jungfrau Maria zeigt. Die Hypothese, dass der Dekor dieser Kirche von Anfang der 1930er Jahre stammt, kann auf der Basis dieser stilistischen Parallele zu den 1933 ausgeführten Malereien von Creuë aufgestellt werden.

Die drei Altäre sind zweifellos ebenfalls das Werk Donzellis: die Seitenaltäre ähneln in ihrem Aufbau und Dekor denen der Kirchen von Haudiomont und Haumont-lès-Lachaussée. Im unteren Teil des Hochaltars ist der als Hochrelief ausgeführte tote Christus sehr ausdrucksvoll. Das liturgische Mobiliar, die Wandmalereien und das Kriegerdenkmal auf dem Rathausplatz stellen ein bedeutendes Gesamtwerk des Künstlers in dem Dorf dar.

* Die Statue Jeanne d’Arc in Domrémy wurde 1871 in Marmor angefertigt, sie wird im Musée d’Orsay aufbewahrt. Das Modell wurde danach in Materialien jeder Art abgewandelt.

IHS: Kurzform und unvollkommene Transliteration des Namens „Jesus“ in Griechisch, die später von der Kirche als Monogramm für Iesus Hominis salvator („Jesus, der Retter der Menschen“) verwendet wurde.

Lamm Gottes: Christliches Symbol, das an das Opfer Christi und an das Wort Johannes’ des Täufers erinnert: „Siehe, das Lamm Gottes, das die Sünde der Welt wegnimmt!“ (Joh 1, 29).

Pelikan: Für die Kirche ist der Pelikan die Verkörperung Christi, der sich für das Heil der Menschheit opfert, denn im Mittelalter dachte man, dass das männliche Tier durch einen Schnabelhieb sein Blut heraustropfen lässt, um seine Jungen zu ernähren und zu retten.

Phönix: Dieser mythische Vogel, der verbrennt und aus seiner Asche wiedergeboren wird, war ein Symbol für den auferstandenen Christus.

Tetramorph: Darstellung der vier Evangelisten in ihrer allegorischen Form (der Mensch für Matthäus, der Adler für Johannes, der Stier für Lukas und der Löwe für Markus), die von der Vision des Ezechiel (Ez 1, 1-14) und der Beschreibung der vier Wesen der Apokalypse inspiriert ist.

Thillot, kerk Saint-Abdon

Dit dorp, dat zwaar beproefd werd tijdens de Eerste Wereldoorlog, bezit twee werken van Donzelli: het monument voor de gevallenen op het plein aan het gemeentehuis en het liturgisch meubilair plus schilderingen in de kerk die tussen 1926 en 1927 werd herbouwd door architect Gaston Lemaire ter vervanging van het oude, vernielde godshuis.

Terwijl het monument door de kunstenaar gesigneerd is en overvloedig wordt vermeld in de archiefdocumenten, steunt de toewijzing van het schilderwerk in de kerk aan Duilio Donzelli op een stilistische analyse. De schilderingen bevinden zich in het koor, op de triomfboog en in de armen van de dwarsbeuk. Op elk gewelf stond, op een blauwpaarse achtergrond bezaaid met plantaardige rankversieringen, een zon omgeven door een stervormige ring. Dit decor is nog zichtbaar in het koor en de linkerarm van de dwarsbeuk, maar in de rechterarm ervan en op de kruising van de kerk is het bedekt met een laag witkalk waaronder je het nog vaag kunt onderscheiden. De hemelse elementen die misschien verwijzen naar de Schepping van de wereld, zijn ook terug te vinden in de kerk van Maizey en in deze van Véry.

De triomfboog en het gewelf van de apsis bevatten talrijke christelijke symbolen: een Lam Gods, het monogram van Christus (‘IHS’), een feniks en een pelikaan. Deze twee vogels doen denken aan het kruisoffer en vervolgens de opstanding van Christus en zijn ook terug te vinden in Seuzey en Kœur-la-Grande. Op de muren van het koor staat een Tetramorf; elke Evangelist wordt voorgesteld in een ruit, onder de alkoven van de beelden. In de bovenste delen van de dwarsbeuk zie je wapenschilden: links dat van paus Pius IX (1922-1939) en rechts dat van de bisschop van Verdun, monseigneur Ginisty (1914-1946).

De muren van de dwarsbeuk zijn versierd met grisaille panelen: links Jeanne d’Arc voorgesteld als een kleine boerin uit Lotharingen (niet heel duidelijk), geïnspireerd op het door Henri Chapu* aan het einde van de 19de eeuw gehouwen beeld en links een engel die een kind zegent. Deze techniek van grisaille schilderen werd ook gebruikt voor de decoratie van een kapel van de kerk van Creuë en toont daar Eva en de Maagd Maria. De hypothese dat het decor van deze kerk zou dateren van het begin van de jaren 1930 kan hard worden gemaakt op basis van de stilistische overeenkomst met de schilderingen van Creuë die in 1933 werden gemaakt.

De drie altaren zijn zonder twijfel ook het werk van Donzelli: de zijaltaren leunen qua structuur en decoratie sterk aan bij deze van de kerk van Haudiomont en van Haumont-lès-Lachaussée. Op het onderste deel van het hoofdaltaar staat een zeer expressieve dode Christus, gebeeldhouwd in haut-reliëf. Het liturgische meubilair, de muurschilderingen en het monument voor de gevallenen op het plein bij het gemeentehuis vormen in dit dorp een voor de kunstenaar kenmerkend geheel.

* Het marmeren beeld Jeanne d’Arc in Domrémy werd in 1871 gemaakt; het wordt bewaard in het museum van Orsay. Dit model werd vervolgens in alle mogelijke materialen gerealiseerd.

Feniks: deze mythische vogel die opbrandt en uit zijn eigen as herrijst, symboliseert de verrezen Christus.

IHS: afkorting en onvolledige transliteratie van de naam van ‘Jezus’ in het Grieks, vervolgens gebruikt door de Kerk als monogram voor Iesus Hominis salvator, wat zoveel betekent als ‘Jezus, redder van de mensheid’.

Lam Gods: Christussymbool dat herinnert aan het kruisoffer en de woorden van Johannes de Doper – ‘Zie, het Lam Gods, dat de zonden van de wereld wegneemt’ (Johannes 1, 29).

Pelikaan: voor de Kerk is de pelikaan de incarnatie van Christus die zich opoffert voor het zielenheil van de mensheid, want in de middeleeuwen dacht men dat het mannelijke dier zichzelf met zijn bek een aderlating gaf om zijn nageslacht te voeden en te redden.

Tetramorf: afbeelding van de vier Evangelisten in hun allegorische vorm (de mens voor Matteüs, de arend voor Johannes, de stier voor Lucas en de leeuw voor Marcus), geïnspireerd op het visioen van Ezechiël (Ezechiël 1, 1-14) en op de beschrijving van de vier levende wezens van de Openbaring.