Thillot, kerk Saint-Abdon
Dit dorp, dat zwaar beproefd werd tijdens de Eerste Wereldoorlog, bezit twee werken van Donzelli: het monument voor de gevallenen op het plein aan het gemeentehuis en het liturgisch meubilair plus schilderingen in de kerk die tussen 1926 en 1927 werd herbouwd door architect Gaston Lemaire ter vervanging van het oude, vernielde godshuis.
Terwijl het monument door de kunstenaar gesigneerd is en overvloedig wordt vermeld in de archiefdocumenten, steunt de toewijzing van het schilderwerk in de kerk aan Duilio Donzelli op een stilistische analyse. De schilderingen bevinden zich in het koor, op de triomfboog en in de armen van de dwarsbeuk. Op elk gewelf stond, op een blauwpaarse achtergrond bezaaid met plantaardige rankversieringen, een zon omgeven door een stervormige ring. Dit decor is nog zichtbaar in het koor en de linkerarm van de dwarsbeuk, maar in de rechterarm ervan en op de kruising van de kerk is het bedekt met een laag witkalk waaronder je het nog vaag kunt onderscheiden. De hemelse elementen die misschien verwijzen naar de Schepping van de wereld, zijn ook terug te vinden in de kerk van Maizey en in deze van Véry.
De triomfboog en het gewelf van de apsis bevatten talrijke christelijke symbolen: een Lam Gods, het monogram van Christus (‘IHS‘), een feniks en een pelikaan. Deze twee vogels doen denken aan het kruisoffer en vervolgens de opstanding van Christus en zijn ook terug te vinden in Seuzey en Kœur-la-Grande. Op de muren van het koor staat een Tetramorf; elke Evangelist wordt voorgesteld in een ruit, onder de alkoven van de beelden. In de bovenste delen van de dwarsbeuk zie je wapenschilden: links dat van paus Pius IX (1922-1939) en rechts dat van de bisschop van Verdun, monseigneur Ginisty (1914-1946).
De muren van de dwarsbeuk zijn versierd met grisaille panelen: links Jeanne d’Arc voorgesteld als een kleine boerin uit Lotharingen (niet heel duidelijk), geïnspireerd op het door Henri Chapu* aan het einde van de 19de eeuw gehouwen beeld en links een engel die een kind zegent. Deze techniek van grisaille schilderen werd ook gebruikt voor de decoratie van een kapel van de kerk van Creuë en toont daar Eva en de Maagd Maria. De hypothese dat het decor van deze kerk zou dateren van het begin van de jaren 1930 kan hard worden gemaakt op basis van de stilistische overeenkomst met de schilderingen van Creuë die in 1933 werden gemaakt.
De drie altaren zijn zonder twijfel ook het werk van Donzelli: de zijaltaren leunen qua structuur en decoratie sterk aan bij deze van de kerk van Haudiomont en van Haumont-lès-Lachaussée. Op het onderste deel van het hoofdaltaar staat een zeer expressieve dode Christus, gebeeldhouwd in haut-reliëf. Het liturgische meubilair, de muurschilderingen en het monument voor de gevallenen op het plein bij het gemeentehuis vormen in dit dorp een voor de kunstenaar kenmerkend geheel.
* Het marmeren beeld Jeanne d’Arc in Domrémy werd in 1871 gemaakt; het wordt bewaard in het museum van Orsay. Dit model werd vervolgens in alle mogelijke materialen gerealiseerd.
Feniks: deze mythische vogel die opbrandt en uit zijn eigen as herrijst, symboliseert de verrezen Christus.
IHS: afkorting en onvolledige transliteratie van de naam van ‘Jezus’ in het Grieks, vervolgens gebruikt door de Kerk als monogram voor Iesus Hominis salvator, wat zoveel betekent als ‘Jezus, redder van de mensheid’.
Lam Gods: Christussymbool dat herinnert aan het kruisoffer en de woorden van Johannes de Doper – ‘Zie, het Lam Gods, dat de zonden van de wereld wegneemt’ (Johannes 1, 29).
Pelikaan: voor de Kerk is de pelikaan de incarnatie van Christus die zich opoffert voor het zielenheil van de mensheid, want in de middeleeuwen dacht men dat het mannelijke dier zichzelf met zijn bek een aderlating gaf om zijn nageslacht te voeden en te redden.
Tetramorf: afbeelding van de vier Evangelisten in hun allegorische vorm (de mens voor Matteüs, de arend voor Johannes, de stier voor Lucas en de leeuw voor Marcus), geïnspireerd op het visioen van Ezechiël (Ezechiël 1, 1-14) en op de beschrijving van de vier levende wezens van de Openbaring.